Ons feilbare denken
Denken we wel altijd logisch na, of lijkt dat soms maar zo? In Ons feilbare denken toont Daniel Kahneman ons aan dat we een stuk irrationeler zijn dan we denken. Waarom beoordelen we dezelfde situatie anders op een ander moment? Waarom denken we dat aantrekkelijke mensen competenter zijn dan anderen? Waarom vallen we niet graag buiten ‘het geheel’?
In Ons feilbare denken gaat Kahneman in op ons denksysteem, bestaande uit het welbekende ‘systeem 1’ en ‘systeem 2’. De snelle, intuïtieve manier en de langzame, doordachte manier. Beide hebben we nodig, maar we gaan vaak de fout in door te denken dat we niet goed in staat zijn te herkennen welk systeem we gebruiken. Tijdens het lezen van Ons feilbare denken zul je waardevolle inzichten krijgen over onze denkwijze. In ieder geval zul je lezen over de volgende, waardevolle lessen:
- We hebben niet altijd goed door hoe ons brein werkt
- Mensen hebben de neiging om plezierige resultaten te overschatten
- O.a. de media maken ontzettend veel gebruik van biases
Lees meer over Ons feilbare denken
Ons feilbare denken: key learnings
Daniel Kahneman geeft je in Ons feilbare denken veel waardevolle inzichten over de werking van ons brein en hoe bijvoorbeeld bedrijven hier gebruik van maken. Een aantal van die inzichten, die je in het dagelijks leven bewust kunt gebruiken, worden hieronder toegelicht.
Ons brein werkt op verschillende manieren
Je hebt er vast wel eens van gehoord: systeem 1 en systeem 2. Volgens Kahneman bestaat je brein uit twee verschillende systemen:
Zoals je in het overzicht hierboven kan zien zijn systeem 1 en systeem 2 twee hele verschillende denkprocessen:
Systeem 1
Systeem 1 is wat Kahneman omschrijft als Fast Thinking.
Het is snel, automatisch, gebeurt onbewust en vereist minimale inspanning.
Hij schrijft: “De mogelijkheden van systeem 1 omvatten aangeboren vaardigheden die we delen met andere dieren. We zijn klaar om de wereld om ons heen waar te nemen, objecten te herkennen, de aandacht te oriënteren, verliezen te vermijden en bang te zijn voor spinnen. Systeem 1 heeft geleerd om te associëren tussen ideeën; het heeft ook vaardigheden geleerd zoals het lezen en begrijpen van de nuances van sociale situaties.”
Bovendien neemt systeem 1 het over tijdens noodsituaties en kent het alleen prioriteit toe aan zelfbeschermende acties. Stel je voor dat je een auto bestuurt die onverwachts slipt op een gladde ondergrond. Je zult merken dat je op de dreiging reageert, voordat je zich er volledig van bewust werd. Dit is een voorbeeld van systeem 1.
Systeem 2
Onze gedachtegang is lui en kan ons manipuleren
Ten eerste kan het gebruik van statistieken enorm misleidend zijn. Dit noem je ook wel framing bias. De manier waarop gegevens aan ons gepresenteerd worden, heeft een sterke invloed op onze reactie, gedachtes en emotie. Zo voelt ‘80% vetvrij’ bijvoorbeeld beter dan ‘bevat 20% vet’.
Onze hersenen willen energie besparen en nemen daarom vaak snelle beslissingen met systeem 1, vaak gepaard met emotionele reacties. De kunst zit hem in het herkennen als dit gebeurt en in de juiste situaties over te schakelen op systeem 2.
Er bestaan verschillende cognitieve vooroordelen
Je hebt vast wel eens gehoord van vooroordelen – ook wel biases genoemd. Hoewel mensen graag geloven dat ze rationeel en logisch zijn, is het een feit dat mensen voortdurend onder invloed zijn van cognitieve vooroordelen. Deze vooroordelen verstoren het denken, beïnvloeden overtuigingen en sturen de beslissingen en oordelen die mensen elke dag nemen.
Waarom hebben we deze vooroordelen?
Aandacht is een beperkte bron. Dit betekent dat we onmogelijk elk mogelijk detail en elke gebeurtenis kunnen evalueren bij het vormen van gedachten en meningen. Daarom vertrouwen we vaak op systeem 1.
Hieronder worden een aantal cognitieve vooroordelen uitgelicht, die veel invloed hebben op hoe je denkt, hoe je je voelt en hoe je jezelf gedraagt.
1. Confimation bias
De confirmation bias is de neiging om vaker te luisteren naar informatie die onze bestaande overtuigingen bevestigt. Door deze vooringenomenheid hebben mensen de neiging om de voorkeur te geven aan informatie die de dingen die ze al denken of geloven, versterkt.
Voorbeelden zijn:
- Alleen aandacht besteden aan informatie die uw overtuigingen over dingen bevestigt
- Alleen mensen volgen op sociale media die jouw standpunten delen
- Nieuwsbronnen kiezen die verhalen presenteren die uw mening ondersteunen
- Weigeren om naar de tegenpartij te luisteren
- Niet alle feiten op een logische en rationele manier in overweging nemen
2. Anchoring bias
De anchoring bias is de neiging om overdreven beïnvloed te worden door het eerste stukje informatie dat we horen. Enkele voorbeelden van hoe dit werkt:
- Het eerste nummer dat tijdens een prijsonderhandeling wordt uitgesproken, wordt meestal het ankerpunt van waaruit alle verdere onderhandelingen zijn gebaseerd.
- Het horen van een willekeurig getal kan van invloed zijn op schattingen over volledig ongerelateerde onderwerpen.
- Artsen kunnen vatbaar worden voor de verankeringsbias bij het diagnosticeren van patiënten. De eerste indrukken van de arts van de patiënt vormen vaak een ankerpunt dat soms ten onrechte alle volgende diagnostische beoordelingen kan beïnvloeden.
Net als andere cognitieve vooroordelen kan de anchoring bias een effect hebben op de beslissingen die je elke dag neemt. Het kan bijvoorbeeld van invloed zijn op hoeveel je bereid bent te betalen voor een woning. Het kan echter soms leiden tot verkeerde keuzes en het voor mensen moeilijker maken om rekening te houden met andere factoren die ook belangrijk kunnen zijn.
3. The Misinformation Effect
- Onderzoek heeft aangetoond dat het stellen van vragen over een gebeurtenis iemands herinnering aan wat er is gebeurd kan veranderen.
- Het kijken naar televisieverslaggeving kan de manier waarop mensen zich de gebeurtenis herinneren veranderen.
- Als je andere mensen vanuit hun perspectief over een herinnering hoort praten, kan jouw eigen herinnering aan wat er is gebeurd veranderen.
4. The Halo Effect
- Denken dat een politieke kandidaat die zelfverzekerd is ook intelligent en competent moet zijn.
- Geloven dat producten die door aantrekkelijke mensen op de markt worden gebracht ook waardevoller zijn.
- Denkende mensen die er goed uitzien, zijn ook slimmer, vriendelijker en grappiger dan minder aantrekkelijke mensen.
Een factor die The Halo Effect kan beïnvloeden, is onze neiging om gelijk te willen hebben. Als onze eerste indruk van iemand positief was, willen we bewijs zoeken dat onze beoordeling juist was.
Deze cognitieve vooringenomenheid kan een krachtige impact hebben in de echte wereld. Sollicitanten die als aantrekkelijk en sympathiek worden beschouwd, worden bijvoorbeeld ook eerder gezien als competent, slim en gekwalificeerd voor de baan.